Hello Kitty qua góc nhìn văn hoá đại chúng - phân tích cấu trúc nhân vật p1

1.1.           Hello Kitty – Kitty White là một nhân vật đại chúng

Dạng nhân vật dễ thương

Được sáng tạo bởi nhà thiết kế của công ty Sanrio vào năm 1974, Hello Kitty từ khi được giới thiệu trên thế giới, đã dần chiếm trọn cảm tình, sự say mê và yêu thích của mọi người ở nhiều lứa tuổi bởi hình ảnh thân thiện, dễ thương.

Hello Kitty là nhân vật hoạt hình Nhật với hình dáng là một con mèo giới tính nữ, đuôi ngắn màu trắng đeo nơ đỏ, có đường viền ngoài màu đen. Hình dạng đầu và thân to, giản lược các bộ phận như cổ, ngón tay… Tỉ lệ cơ thể hoàn toàn khác thực tế, giống như dạng hình chibi, nhằm mục đích tạo nét đáng yêu cho nhân vật. Trên khuôn mặt của Kitty chỉ gồm đôi mắt đen hình oval nhỏ nằm ½ theo tỉ lệ khuôn và mũi được giản lược thành hình oval thường là màu vàng. Hello Kitty cũng có tai và râu như bao chú mèo khác. Mỗi bên cô mèo có 3 sợi, một nửa độ dài nằm bên ngoài khuôn mặt. Điều này cùng chiếc nơ đỏ đã tạo nên hình dạng đặc trưng cho Hello Kitty, dù cho khi chỉ là các đường viền.  Tóm lại các hoạ tiết của Hello Kitty là đường đơn giản, chủ yếu là các đường tròn và hoa văn đơn. Đến năm 1981, hình ảnh của Hello Kitty bỏ đi đường viền đen cho đến năm 1984 lại phục hồi như cũ. Trong thiết kế, hầu như tỉ lệ khuôn mặt và trong khuôn mặt vẫn giữ nguyên, chỉ có một số thay đổi ở màu sắc, hoạ tiết trên nơ và độ dài của những chiếc râu trên Hello Kitty. Đến ngày nay, đáp ứng như cầu của xã hội và thị hiếu khách hàng, hình ảnh Hello Kitty đã vô cùng phong phú từ ngồi, đứng, cho đến đạp xe, đánh tennis để phù hợp với sản phẩm.  

Bên cạnh ngoại hình dễ thương, tính cách của Hello Kitty cũng được tạo hình theo chiều hướng thân thiện dễ gần, dựa trên thị hiếu của xã hội. Chiều cao bằng 5 trái táo, cân nặng bằng 3 trái táo. Có gia đình gồm ông bà, cha mẹ và em gái, thậm chí có thú cưng là một chú mèo. Yêu thích âm nhạc và các tính cách như một con người. Để tạo sự khác biệt so với các nhân vật khác cùng công ty, Hello Kitty được xác nhận là có nguồn gốc Anh, do sự ảnh hưởng từ xu hướng yêu thích của xã hội lúc bấy giờ. Bà Yuko trả lời phỏng vấn của Time : Khi Hello Kitty ra đời, nhiều cô gái ở Nhật Bản đã đọc truyện Alice ở xứ sở thần tiên và yêu thích nước Anh. Thêm vào đó, có nhiều nhân vật khác do công ty Sanrio của tôi sáng tạo ra như là được khai sinh và lớn lên tại Mỹ, nên Kitty được sinh ra ở London (Anh quốc) như một cách tạo sự khác biệt.

Hello Kitty là một trong những đại diện cho phong cách kawaii, nghĩa là dễ thương, đáng yêu của Nhật Bản. Bên cạnh đó có thể kể các đại diện khác của Nhật gồm Đoraemon, Pikachu, Pokemon, Chii, … Mỗi đại diện có những đặc trưng riêng tạo nên sự đa dạng cho phong cách này. Tuy nhiên, đặc điểm chung của phong cách là sự đơn giản đáng yêu.

Ngoài sự dễ thương, hình dạng tròn mập mạp của mình, nhận dạng đặc trưng của Hello Kitty là khuôn mặt không có miệng. Người phát ngôn của hãng Sanrio đã nói Hello Kitty không có miệng bởi mong muốn Kitty có thể chia sẻ tình cảm cùng con người. 

Được đông đảo công chúng yêu thích và được sử dụng làm hình ảnh đại diện cho nhiều tổ chức, sự kiện khác nhau.

Hình ảnh Hello Kitty từ sau khi được công bố, cùng với sự quảng bá không ngừng đối với nhân vật này, đã nhận được sự yêu thích từ khắp mọi nơi, trở thành biểu tượng cho nhiều đối tượng khác nhau, từ doanh nghiệp đến chính quyền.

Năm 1984, tổ chức UNICEF đã đặt tên Hello Kitty là đại sứ cho trẻ em của tổ chức này tại Mỹ. Năm 1994, Hello Kitty là đại sứ của UNICEF tại Nhật Bản. Năm 2008, Bộ du lịch Nhật Bản đã phong cô mèo Hello Kitty làm đại sứ du lịch cho Nhật ở Trung Quốc và Hồng Kông.

Dịp sinh nhật lần thứ 30 vào năm 2004, thế giới đã thấy nhân vật mèo Kitty hiện diện khắp toàn cầu và được khắc hoạ dưới mọi hình thức trang trí. Bên cạnh đó, vào sinh nhật thứ 30 này, công ty Sanrio đã tổ chức sinh nhật cho cô tại  một cuộc triển lãm đã được tổ chức tại trung tâm nghệ thuật Hong Kong với sự hiện diện của nhà thiết kế Yuko Yamakuchi - người đã hoàn thiện hình tượng của nhân vật này. Cuộc triển lãm này trưng bày nhiều sản phẩm liên quan đến Hello Kitty xuất hiện từ xưa và được phát hành với số lượng hạn chế trên toàn thế giới. Vào sự kiện này, công ty Sanrio cũng đã hợp tác cùng một công ty đúc tiền của Australia sản xuất ra những đồng xu Kitty bằng vàng và bạc. Những đồng xu này có giá đắt nhất hiện nay, với giá 1.100 USD.

Kỉ niệm sinh nhật lần thứ 35 của Kitty, hãng Swarovsky, hãng trang sức ký hợp đồng sử dụng hình ảnh của Hello Kitty, đã chế tạo một búp bê Hello Kitty gắn 403 viên sapphire màu hồng và 1.939 miếng ngọc màu trắng. Một viên kim cương 1,027 cara được gắn vào chiếc nơ cài trên đầu búp bê. Nhà sản xuất cũng dùng một viên đá quý  màu vàng làm mũi và và hai viên ngọc đen làm mắt cho cô mèo dễ thương, giá tới 150.000 USD.

Biểu tượng của thời trang

Trong thời kì hoàng kim của mình, Kitty đã được nhiều nhà thiết kế thời trang nổi tiếng sử dụng hình ảnh của mình. Đặc biệt là với Victoria Couture, trong buổi trình diễn năm 2007 ở California, Mỹ, nhận vật Kitty đã xuất hiện trên sàn diễn thời trang. Ngoài ra, Hello Kitty còn là “người mẫu” duy nhất trong buổi một trình diễn bộ sưu tập của nhà thiết kế John Galliano.

Trong tất cả các bộ sưu tập mang tên Hello Kitty, bộ sưu tập Hello Kitty Forever 21 là được xem bộ thiết kế được ưa chuộng nhất từ hệ thống cửa hàng Forever 21, nhãn hiệu đăng ký sử dụng bản quyền Hello Kitty. Hello Kitty cũng xuất hiện trong bộ sưu tập thời trang thu - đông của hãng thời trang Dior danh tiếng được giới thiệu trên tạp chí Vogue Nhật Bản trong tháng 6.

Nhiều diễn viên, ca sĩ nổi tiếng trên thế giới cũng yêu thích Hello Kitty, nhờ đó Hello Kitty đã trở thành một biểu tượng, hình ảnh thời thượng. Có thể kể Mariah Carey, Britney Spears, Miley Cirus, Christina Aguilera hay những người mẫu đình đám Paris Hilton, Kelly Ripa, Tyra Banks, Iman ở châu Á như Phạm Băng Băng … các ngôi sao này thường xuất hiện với các loại trang phục, phụ kiện thời trang có hình Hello Kitty. Điển hình như chiếc túi có hình dạng của Hello Kitty với phiên bản giới hạn đã nhiều lần xuất hiện với các diễn viên trên trong những lần ra mắt công chúng. Chỉ sản xuất khoảng 80 chiếc trên toàn thế giới được sản xuất trong vòng 6 tháng, bao gồm 30 chiếc túi cỡ to, giá 3.465 USD, và 50 chiếc túi cỡ nhỡ nhân kỷ niệm 35 năm tồn tại và thịnh vượng của thương hiệu mèo Hello Kitty trên toàn thế giới (1964-2009). Chiếc túi này được kết thủ công (handmade) bằng những hạt pha lê Ý của hãng Swarovsky, bởi bàn tay của những nghệ nhân nổi tiếng chuyên làm cho giới quý tộc Nhật sản xuất.

Cynthia Rowley nhà thiết kế nổi tiếng, một trong những vị giám khoả trong chương trình Proẹct Runway, cũng là một trong những nhà thiết kế gắn bó cùng Hello Kitty.

Có thể nói, hình ảnh Hello Kitty trở thành một biểu tượng thời trang nhờ vào công sức của nhiều nhà thiết kế, stylelist nổi tiếng thế giới. Họ không chỉ góp phần quảng bá hình ảnh Kitty, mà còn giúp hình ảnh ấy thành “một biểu tượng thanh lịch mà giữ được nét duyên dáng”, theo Los Angeles Times.

Biểu tượng của trẻ em

Đối tượng đầu tiên của Hello Kitty chính là trẻ em, đặc biệt cho các bé gái. Vì vậy không có gì có thể nói Hello Kitty không phải là một biểu tượng của bé gái. Sau khi trở thành cơn sốt tại Nhật, nhiều bé gái mong muốn mang bên mình sản phẩm Hello Kitty.

Gắn liền với trẻ em, công ty Sanrio  đã sản xuất nhiều sản phẩm Hello Kitty dành riêng cho thiếu nhi, nhận được sự yêu thích vô cùng lớn, không chỉ tại Nhật mà nhiều nước trên thế giới. Như Hello Kitty Town ở Malaysia, thị trấn của Kitty đầu tiên ngoài Nhật Bản. Với mô hình mở thân thiện, công viên được trang trí theo tông màu hồng ngọt và hình ảnh Kitty xuất hiện mọi nơi. Đặc biệt, trẻ em có thể được vui chơi, khám phá và đắm mình trong không gian đáng yêu tại Kitty House, một ngôi nhà mang biểu tượng Hello Kitty hoàn chỉnh với phòng khách, phòng ngủ, phòng tắm và nhà bếp. Ngoài ra còn có các trò chơi tương tác cùng nhân vật tại Black Wonder hay  tự tay làm đồ trang sức, tạo hình cho chú mèo Kitty của mình tại Wishful Studio hay vừa thưởng thức trà cùng bánh ngọt Hello Kitty vừa xem những màn trình diễn nghệ thuật công phu.

Ngoài ra, đối tượng của Hello Kitty nhắm đến cũng phát triển dần theo thời gian. Có thể kể đến khách hàng thanh thiếu niên. Năm 2000, McDonald’s Singapore còn mua búp bê Hello Kitty và Dear Daniel trong trang phục cưới truyền thống để bày trong cửa hàng, đã nhận được nhiều ủng hộ từ học sinh, sinh viên trong khu vực.

Biểu tượng của sự nữ tính

Màu sắc gần như được cho là gắn với Hello Kitty là màu hồng tươi, đầy ngọt ngào và nữ tính. Chiếm gần phân nửa các sản phẩm của hình Hello Kitty mang màu hồng này. Mà màu hồng cũng là đại diện cho sắc màu của sự nữ tính, vì vậy công tý Sanrio gần như đã tối đa hoá tính chất này, biến Hello Kitty thành biểu tượng cho sự nữ tính.

Tanya Stanich, một luật sư 43 tuổi, đang chọn mua sổ Hello Kitty tại cửa hàng của Sanrio ở Quảng trường Thời đại (New York, Mỹ) hào hứng khoe chiếc bao điện thoại in hình chú mèo nổi tiếng: "Thật thú vị khi có thứ gì đó nữ tính, sặc sỡ và vui nhộn. Tôi có thể phát điên với những món đồ ở đây".

Ngoài ra, xu hướng trang trí nội thất theo phong cách Hello Kitty cũng chiếm được sự yêu thích của nhiều bậc phụ huynh và các bé gái.

Hình tượng đa dạng dành cho nhiều đối tượng từ bình dân đến thượng lưu.

Mèo Kitty tâm điểm của bộ sưu tập gần 20 món trang sức xa xỉ trong sinh nhật lần thứ 40. Vương miện MikimotoXHello Kitty được thiết kế theo dạng hình khối ba chiều, một điều ít thấy đối với các mẫu thiết kế vương miện. Biểu tượng Hello Kitty được chế tác hoàn toàn từ Kim cương, bao gồm một viên kim cương cắt hình bầu dục cho khuôn mặt, những mấu giữ khéo léo tạo hình bộ râu mèo, và hai viên kim cương cắt Trilliant cho đôi tai. Chiếc vương miện chỉ được trưng bày chứ không bán.

Hơn 2.000 em bé đã được sinh ra ở bệnh viện phụ sản mang chủ đề Hello Kitty ở Đài Loan. Theo gợi ý của vợ và các cô con gái, người chủ bệnh viện đã đăng ký dùng hình ảnh Kitty ở khắp bệnh viện của mình, nhằm mục đích giúp các bà mẹ được thư thái.

Một công viên trong nhà mang tên Thiên đường Kawaii của Hello Kitty (Hello Kitty’s Kawaii Paradise) được thiết kế với chủ đề Hello Kitty dành riêng cho những khách hàng là tín đồ Kitty, được xây dựng ở Tokyo, Nhật Bản. Công viên bắt đầu mở cửa đón những thượng khách đầu tiên, dự kiến thu hút hơn 700.000 lượt fan Hello Kitty mỗi năm. Trong đó có Hello Kitty Shop để sở hữu những đồ chơi, mèo nhồi bông cực cute luôn. Ngoài ra, có một nhà hàng Hello Kitty Pancake, một rạp chiếu phim nhỏ, một bức tượng Hello Kitty rất lớn.

Ngoài những sản phẩm mang tính nữ tính, trẻ em, hình ảnh Hello Kitty cũng phát triển sang phần đất của những cô nàng năng động, thể thao. Đầu tháng 7/2010, đã xuất hiện loại dầu nhớt cho mô tô nữ nhãn hiệu Hello Kitty -sản phẩm mới kết hợp giữa công ty xăng dầu Italia Agip và thương hiệu Hello Kitty Nhật Bản.

Không dừng lại ở sản phẩm dành cho nữ giới, Hello Kitty cũng xâm nhập vào thế giới của cánh đàn ông. Các sản phẩm từ ống xả khói, nội thất xe cho đến gang tay đấm bốc, quần lót đều có thể xuất hiện hình ảnh Hello Kitty một cách tinh tế và sang trọng, dành cho các vị khách hàng yêu thích sự đáng yêu của Hello Kitty mà vẫn nam tính. 

Gần đây nhất, nữ ca sĩ người Canada Avril Ramona Lavigne (sinh ngày 27 tháng 9 năm 1984), thường được biết đến với tên gọi Avril Lavigne, đã trình bày ca khúc mang tên Hello Kitty, nhận được nhiều đánh giá khác nhau. Ngoài ra, album Xin chào Lisa là một sự kính trọng nhân vật nổi tiếng Hello Kitty, trong đó Lisa Loeb, ca sĩ trình bày album, là một fan hâm mộ lớn của Hello Kitty. Để tránh luật bản quyền, cô đã được công ty Sanrio cho phép trước khi phát hành album.

Thần tượng Hello Kitty và cơn sốt không dứt

Cô Asako Kanda, 39 tuổi, Nhật Bản, đang sở hữu 4.500 món đồ có hình Hello Kitty. Cũng giống nhiều người cùng thế hệ, niềm đam mê Hello Kitty của cô Asako Kanda bắt đầu từ ngày còn học tiểu học. Lúc đầu, cô chỉ mua những thứ nhỏ xinh như bút chì, tẩy… Dần dần, Asako bị ám ảnh với Hello Kitty và 'nghiện' nó từ lúc nào không hay. Trong khi những cô bạn chuyển sang hâm mộ diễn viên hay nhóm nhạc, Asako vẫn trung thành với người bạn thời thơ ấu. Tháng 8/2011, số lượng bộ sưu tập Hello Kitty của Asako đã lên tới 4.519 đồ vật. Căn nhà cô tràn ngập màu hồng với đủ loại đồ chơi, vật phẩm, từ trang phục, mũ, gối, rèm cửa, khăn tay tới áp phích, máy nướng bánh… Thậm chí, cô từng mua một bức tượng Hello Kitty đính kim cương trị giá 10 triệu yên (khoảng 2,6 tỷ đồng). Chia sẻ về sở thích của mình, Asako cho biết: 'Ước mong của tôi là được sống trong ngôi nhà hình Hello Kitty. Khi tôi chết, những đồ vật yêu thích của tôi sẽ được tổ chức đám tang theo chủ'.

Cô Natasha Goldsworth, 29 tuổi, một huấn luyện viên ngựa, đã say mê nhân vật hoạt hình Hello Kitty từ khi cô mới 14 tuổi. Sau 15 năm sưu tầm đủ các thể loại liên quan đến nhân vật hoạt hình này, cô đã sưu tập được 10.000 món đồ vật. Mọi phòng trong căn hộ của Natasha đều xếp đầy ắp các phụ kiện Hello Kitty bao gồm: nữ trang, nội thất, rèm cửa, quần áo và 4.000 món đồ chơi. Sở thích này của Natasha bắt đầu từ năm 2000 khi một nữ sinh Nhật tặng cô một cuốn sổ Hello Kitty.

Thậm chí, đối với một số cá nhân khác, Hello Kitty đã trờ thành một thần tượng được fan trung thành yêu quý một cách cuồng nhiệt quá mức. Như Natasha là một ví dụ. Theo Tintuc.com, vương quốc Kitty” của nữ huấn luyện viên ngựa này có vẻ là hàng rào khổng lồ đối với đàn ông bởi đến này Natasha vẫn còn độc thân. Natasha cho biết: “Những người bạn trai trước đây đều cố gắng khiến tôi từ bỏ Hello Kitty vì vậy tôi đã chia tay họ. Hello Kitty là một phần con người tôi và tôi sẽ không thay đổi vì bất cứ ai cả”. “Một người bạn trai đã cố khuyên tôi không mặc quần áo Hello Kitty và nói tôi nên trưởng thành hơn hoặc mặc những thứ không quá trẻ con. Một số khác yêu cầu tôi bán hết bộ sưu tập và tôi đều phải nói không với họ. Nếu một người đàn ông không thích vương quốc Kitty của tôi và không thể chấp nhận một phần con người tôi thì tôi cũng không hứng thú với họ”.

Hình ảnh trái chiều của Hello Kitty

Hello Kitty bên cạnh lượng khán giả hâm mộ của mình, cũng có lượng antifan vô cùng đông đảo. Trong đó có những “truyền thuyết” giải thích về nguồn gốc ma quỷ của H, tuy nhiên không có bằng chứng xác thực nào cho các giả thuyết đó. Như câu chuyện Hello Kitty được thiết kế với không có miệng vì con gái đã có ung thư vòm miệng. Tai nhọn Hello Kitty của đại diện sừng của ma quỷ. Từ "Kitty" có nghĩa là "Demon" ở Trung Quốc. Và Hello Kitty có nghĩa là Xin chào Ác quỷ, nên bất cứ ai mua Hello Kitty đã chào đón ác quỷ vào trái tim của họ. Satan khắp nơi trên thế giới sử dụng Hello Kitty là một bí mật biểu tượng và nhiều người trong số họ thực sự xăm các hình ảnh trên da. Thậm chí Hello Kitty còn được coi là "con gái của Ma Quỷ."

Đôi khi Hello Kitty xuất hiện với hình ảnh của các cô gái cuồng dâm và hình ảnh của nữ quỷ.

Hình ảnh Hello Kitty cũng được sử dụng như hình ảnh lạ và độc. Tháng 11/2009, nhân dịp kỉ niệm sinh nhật Hello Kitty, nữ ca sĩ Lady Gaga đã thực hiện một bộ ảnh đặc biệt với trang phục hoạ tiết về Kitty. Tức là cô đã vừa bổ sung vào bộ sưu tập độc đáo của mình bộ váy làm từ mèo Hello Kitty, giày và túi hoạ tiết Hello Kitty, cũng như phong cách trang điểm như Hello Kitty. Và ngày 14/07, Lady Gaga chính thức xuất hiện trước công chúng bộ trang phục làm từ Hello Kitty của mình.

Hello Kitty thậm chí còn liên quan đến cảnh sát, hình phạt và vụ giết người. Năm 1999, một vụ án mạng dã man được gọi là án mạng Hello Kitty đã xảy ra tại Hong Kong. Cái tên này bắt nguồn từ sự thực là tên giết người đã nhét đầu những nạn nhân của hắn vào một con búp bê Hello Kitty sau khi chặt đầu họ. Tháng 8 năm 2007, những cảnh sát Thái Lan nào phạm những lỗi nhỏ nhặt như đến muộn hay đậu xe sai chỗ sẽ phải đeo băng tay Hello Kitty màu hồng trong nhiều ngày như một hình phạt.

Trong suốt cuộc khủng hoàng tài chính năm 2007-2010, một tấm áp phích dài 1 mét hình thẻ ghi nợ trả trước Hello Kitty đã được Thượng nghị sĩ Byron Dorgan trải trên sàn Thượng viện Mỹ như một sự biểu tình với những phương pháp cực đoan mà các công ty tín dụng dùng để thu hút “trẻ em từ 10 đến 14 tuổi”. Những trang mạng quảng cáo cũng bị phê phán khi khuyến khách người dùng “mua sắm tới khi nhẵn túi”.

Vấn đề bản quyền

Họa sĩ người Hà Lan Dick Bruna, tác giả của nhân vật Miffy, đã nói Hello Kitty là bản sao của Miffy (trong tiếng Hà Lan là Nijntje) bởi phong cách tương đồng của hai nhân vật. Musti, chú mèo được tạo ra bởi họa sĩ hoạt hình người Bỉ Ray Goosens, cũng được xem như là nguồn cảm hứng cho cả Miffy và Hello Kitty.

Gần như kể từ khi giới thiệu của cô, trẻ em của tác giả và họa sĩ minh họa Dick Bruna đã nhấn mạnh rằng Hello Kitty và người bạn của cô giống như các thiết kế sáng tạo dễ thương của mình, Miffy. Xuất bản lần đầu vào năm 1955 - gần 20 năm trước khi ra mắt Hello Kitty của - Miffy là một con thỏ trắng với một cái đầu hình bầu dục, nhỏ, đôi mắt đen và một "X" nhỏ cho một miệng. Tuy nhiên, Bruna bao giờ chính thức thách thức thiết kế đến năm 2010, khi ông khởi kiện Sanrio cho nhân vật của mình, Cathy, một con thỏ trắng đó là người bạn tốt nhất của Hello Kitty. Thời gian là một chút lạ, xem xét Cathy đã được giới thiệu vào năm 1976 và đã được đặc trưng trên hàng ngàn sản phẩm trong vòng 35 năm qua, nhưng tòa án vẫn phán quyết có lợi của Bruna. Sanrio là hấp dẫn các quyết định, nhưng trong thời gian này, họ đang cấm bán Cathy hàng hóa ở Hà Lan, Bỉ và Luxembourg.